ผีกะ จะมีนิสัยอาฆาตแค้น คนที่ทำให้มันอับอาย ถ้าคนๆนั้นดวงตกเมื่อไร มันก็จะกลับไปแก้แค้นทันที
อาหาร : ผีกะชอบกินของสด ของคาว ทั้งของคนและสัตว์
เรื่องเล่า :
ผีกะ มักจะชอบทำร้ายคนที่ดวงตกขวัญอ่อน ชอบทำร้ายเด็ก และทำร้ายคนที่มันหรือเจ้าของไม่ชอบ การออกไปทำร้ายคนของผีกะนั้น จะมีอยู่ 2 สาเหตุ คือ 1. เจ้าของสั่งให้ไปทำร้าย 2. เจ้าของเลี้ยงไม่ดี ผีกะจึงออกไปทำร้ายคนอื่น เพื่อให้เจ้าของอับอายขายหน้า
การทำร้ายของผีกะนั้น อาจจะเข้าฝันคนที่มันต้องการจะทำร้าย ในความฝันนั้นผีกะจะเป็นหมาดำ และจะเข้ามาทำร้ายเราในความฝัน ถ้าเราสู้มันในความฝันไม่ไหวก็จะชักตายทันที อีกวิธีในการทำร้ายของผีกะ จะเข้าคนที่ดวงตก ขวัญอ่อน หรือเด็ก โดยการเข้าสิง ถ้าไม่มีใครมาปราบผีกะ คนๆนั้นก็จะตายทันทีเช่นกัน
คนสมัยก่อนเล่าว่า ก่อนที่ผีกะจะออกจากร่างชาวบ้านที่มาเห็นจะเอา เตี่ยวหม้อนึ่ง (ผ้าที่ใช้พันรอบรอยต่อระหว่างหม้อนึ่งกับไหนึ่งข้าว ของชาวเหนือ) พันคอไม่ให้มันออกร่าง แล้วขู่ให้ผีกะบอกชื่อคนที่เป็นเจ้าของ
วิธีการปราบผีกะที่เข้าสิงร่างคน เท่าที่รู้มามีอยู่ 2 วิธี คือ
1. ผู้มีคาถาอาคม จะขู่ ให้ผีกะบอกชื่อ จะถามสาเหตุที่มาทำร้ายคน และไล่ให้ออกจากร่างไป ถ้าผีกะไม่ยอมออกจากร่าง ผู้ที่มีคาถาอาคม จะใช้กะลามะพร้าว หรือหม้อแกง สวมศีรษะคนที่ถูกเข้าสิง แล้วท่องคาถา เอามีดขูดกะลามะพร้าว หรือหม้อแกง เมื่อผีกะออกไปแล้ว รุ่งเช้า ผมคนที่เป็นเจ้าของผีกะก็จะร่วงตามมีดที่ผู้มีคาถานั้นขูดกะลามะพร้าว หรือหม้อแกงไว้ ฉะนั้นชาวบ้านก็จะรู้ได้เลยว่าคนที่ผมร่วงนั้นเป็นเจ้าของผีกะจริงๆ
2. ถ้าผีกะไม่ยอมออกจากร่าง ผู้ที่มีคาถาอาคมเป่าพริกแห้งที่ตำแล้ว ใส่ตาคนที่ถูกผีกะเข้าสิง เมื่อผีกะออกจากร่างแล้ว รุ่งเช้า คนที่เป็นเจ้าของผีกะนั้นก็จะตาแดง จนไม่กล้าออกไปข้างนอกบ้าน
หลังจากนั้นผู้ที่มีคาถาอาคม จะต้องป้องกันตัวเอง และลูกหลาน โดยจะใช้คาถา ต่อ 7 ตัว มัดคอลูกหลานไว้ เพื่อที่จะไม่ให้ผีกะทำอันตรายไม่ได้
แหล่งข้อมูลจาก ชาวบ้านตำบนแม่นาวาง อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่
